At quos viros! non solum summa virtute et fide, cuius generis erat in senatu facultas maxima, sed etiam quos sciebam memoria, scientia, celeritate scribendi facillime quae dicerentur persequi posse, C. Cosconium, qui tum erat praetor, M. Messalam, qui tum praeturam petebat, P. Nigidium, App. Claudium. Credo esse neminem qui his hominibus ad vere referendum aut fidem putet aut ingenium defuisse. —Pro P. Sulla oratioCiceronis[1]
D
Docet deinde inibi multa: quibus diebus habere senatum ius non sit; immolareque hostiam prius auspicarique debere, qui senatum habiturus esset, de rebusque divinis prius quam humanis ad senatum referendum esse; tum porro referri oportere aut infinite de republica aut de singulis rebus finite; senatusque consultum fieri duobus modis: aut per discessionem, si consentiretur, aut, si res dubia esset, per singulorum sententias exquisitas; singulos autem debere consuli gradatim incipique a consulari gradu. —Noctes AtticaeA. Gellii[2]
E
Et cum quidam referendum ad senatum censerent, melius visum differri eam consultationem donec proficiscerentur equites qui ab Marcio litteras attulerant. —Ab urbe conditaTiti Livii[3]
Et Socrates quidem (quo quem auctorem meliorem quaerimus?) Xenophonti consulenti sequereturne Cyrum, posteaquam exposuit, quae ipsi videbantur: ‘Et nostrum quidem,’ inquit, ‘humanum est consilium; sed de rebus et obscuris et incertis ad Apollinem censeo referendum,’ ad quem etiam Athenienses publice de maioribus rebus semper rettulerunt. —De divinationeCiceronis[4]
G
Gnarum id Tiberio fuit; utque premeret vulgi sermones, monuit edicto multos inlustrium Romanorum ob rem publicam obisse, neminem tam flagranti desiderio celebratum. idque et sibi et cunctis egregium si modus adiceretur. non enim eadem decora principibus viris et imperatori populo quae modicis domibus aut civitatibus. convenisse recenti dolori luctum et ex maerore solacia; sed referendum iam animum ad firmitudinem, ut quondam divus Iulius amissa unica filia, ut divus Augustus ereptis nepotibus abstruserint tristitiam. —AnnalesP. Cornelii Taciti[5]
Gracchus cum comitia nihilo minus peregisset remque illam in religionem populo venisse sentiret, ad senatum rettulit. senatus quos ad soleret referendum censuit. haruspices introducti responderunt non fuisse iustum comitiorum rogatorem. —De natura deorumCiceronis[6]
H
Harum forte blanditiarum vicem sibi reddebat Socrates, cum Xenophonti, discipulo secundum Platonem preclarissimo, interroganti nunquid suaderet Epycurum sequi, postquam sententiam suam explicuit, hoc in fine responsum dedit: «Et nostrum quidem» inquit, «humanum est consilium; sed de rebus et obscuris et incertis ad Apollinem censeo referendum, ad quem etiam de maioribus rebus Athenienses semper publice retulerunt». —Rerum memorandarum libriPetrarcae[7]
N
Non pono utrique par pretium. Pluris aestimo beneficium quam iniuriam. Non omnes grati sciunt debere beneficium; potest etiam inprudens et rudis et unus e turba, utique dum prope est ab accepto; ignorat autem, quantum pro eo debeat. Uni sapienti notum est, quanti res quaeque taxanda sit. Nam ille, de quo loquebar modo, stultus etiam si bonae voluntatis est, aut minus quam debet aut alio quam debet tempore aut quo non debet loco reddit. Id quod referendum est, effundit atque abicit. —Ad Lucilium epistulae moralesSenecae[8]
Non tulerunt; et quod tu Habiti pecunia factum esse arguis neque id ulla tenuissima suspicione confirmas, factum est primum illorum aequitate et sapientia consulum, ut, quod senatus decreverat ad illud invidiae praesens incendium restinguendum, id postea referendum ad populum non arbitrarentur. —Pro Aulo Cluentio Habito oratioCiceronis[9]
O
Omnis ergo populus, qui est talis coetus multitudinis, qualem exposui, omnis civitas, quae est constitutio populi, omnis res publica, quae, ut dixi, populi res est, consilio quodam regenda est, ut diuturna sit. Id autem consilium primum semper ad eam causam referendum est, quae causa genuit civitatem. —De republicaCiceronis[10]
Q
Quidnam est quod agendum amplius de Buthrotiis sit? Sat egisse enim te frustra scribis. Quid autem se refert Brutus? Doleo me hercules te tam esse distentum, quod decem hominibus referendum est acceptum. —Epistolae ad AtticumCiceronis[11]
Quod idem in M. Bruto facere debetis, a quo insperatum et repentinum rei publicae praesidium legionum, equitatus, auxiliorum magnae et firmae copiae comparatae sunt. Adiungendus est Q. Hortensius qui, cum Macedoniam obtineret, adiutorem se Bruto ad comparandum exercitum fidissimum et constantissimum praebuit. Nam de M. Apuleio separatim censeo referendum, cui testis est per litteras M. Brutus, eum principem fuisse ad conatum exercitus comparandi. —Philippicae orationes in M. AntoniumCiceronis[12]
R
Rationale enim, ut significat potentiam et qualitative, non est differentia essentialis, sed ut significat formale illud et primum illius potentiae subiectum, quod tali qualitate denominatur, non compositum, sed ut simplex natura, habet vim ad referendum differentiam essentialem. —Summa terminorum metaphysicorumIordani Bruni[13]
S
Sed ne id, quod superius de plebeiorum amore tractavimus, ad agricultores crederes esse referendum, de illorum tibi breviter amore subiungimus. —De amore libri IIIAndreae Capellani[14]
Si quid deliberares, si quid tibi aut piandum aut instituendum fuisset religione domestica, tamen instituto ceterorum vetere ad pontificem detulisses: novum delubrum cum in urbis clarissimo loco nefando quodam atque inaudito instituto inchoares, referendum ad sacerdotes publicos non putasti? —De domo sua ad pontifices oratioCiceronis[15]
Sicut scribis tibi id esse referendum, idem ipse sentio, neque in eo quicquam a meis rationibus discrepabunt tuae; addes enim tu, meo iussu, quod ego, qui non addidi, nec causa est cur negem nec, si causa esset et tu nolles, negarem. Nam de sestertiis nongentis milibus certe ita relatum est, ut tu sive frater tuus referri voluit. —Epistolae ad FamiliaresCiceronis[16]
Sint naturalia omnia et vel phisicam vel technicam admittant formam. Sint formis effigiandis quantitate proportionata, ubi illud memineris quod natura clamat se prescriptum in speciebus ad maximum et ad minimum habere terminum, eique tanquam subditae praestanti legi non licere quantaecunque materiei quamcumque committere formam. Quod ad mensuram superius consideratum est referendum cum antiquis, quae quidem respicit formas seu adiecta illa, quae frequentissime subiectis committi assolent. —Ars memoriaeIordani Bruni[17]
