Jump to content

Sidus

Nexus addere
E Vicititatione
Sidus Geminorum

sīdus

Verba allata

[recencere]

A

[recencere]
  • aspice nunc infra solis surgentia cursus,
quae super exustas labuntur sidera terras
quaeque inter gelidum Capricorni sidus et axe
imo subnixum vertuntur lumina mundum,
altera pars orbis sub quis iacet invia nobis
ignotaeque hominum gentes nec transita regna,
commune ex uno lumen ducentia sole
diversasque umbras laevaque cadentia signa
et dextros ortus caelo spectantia verso. —Astronomicon M. Manilii [1]
  • Aspice quam densum tacitarum vellus aquarum
Defluat in voltus Caesaris inque sinus.
Indulget tamen ille Iovi, nec vertice moto
Concretas pigro frigore ridet aquas,
Sidus Hyperborei solitus lassare Bootae
Et madidis Helicen dissimulare comis.
Quis siccis lascivit aquis et ab aethere ludit?
Suspicor has pueri Caesaris esse nives. —Epigrammata M. Valerii Martialis [2]

C

[recencere]
  • candida candorem roseo suffusa rubore
ante fuit – niveo lucet in ore rubor.
Pes erat exiguus — pedis est artissima forma.
Longa decensque fuit — longa decensque manet.
Argutos habuit — radiant ut sidus ocelli,
Per quos mentita est perfida saepe mihi.
Scilicet aeterni falsum iurare puellis
Di quoque concedunt, formaque numen habet.
Perque suos illam nuper iurasse recordor
Perque meos oculos: en doluere mei! —Amores Ovidii Nasonis [3]
  • cetera non cedunt; uno vincuntur in astro,
Augusto, sidus nostro quod contigit orbi,
Caesar nunc terris, post caelo maximus auctor.
cernere vicinum Geminis licet Oriona,
in magnam caeli tendentem bracchia partem
nec minus extento surgentem ad sidera passu,
singula fulgentis umeros cui lumina signant
et tribus obliquis demissus ducitur ensis. —Astronomicon M. Manilii [4]
  • Consulit ictericae lento de funere matris,
ante tamen de te Tanaquil tua, quando sororem
efferat et patruos, an sit victurus adulter
post ipsam: quid enim maius dare numina possunt?
haec tamen ignorat quid sidus triste minetur
Saturni, quo laeta Venus se proferat astro,
quis mensis damnis, quae dentur tempora lucro:
illius occursus etiam vitare memento,
in cuius manibus ceu pinguia sucina tritas
cernis ephemeridas, quae nullum consulit et iam
consulitur, quae castra viro patriamque petente
non ibit pariter numeris revocata Thrasylli. —Saturae D. Iuni Iuvenalis [5]
  • cui deus ‘en, adsum tibi cura fidelior’ inquit:
‘Pone metum: Bacchi, Cnosias, uxor eris.
munus habe caelum; caelo spectabere sidus;
saepe reges dubiam Cressa Corona ratem.’
dixit, et e curru, ne tigres illa timeret,
desilit; inposito cessit harena pede:
implicitamque sinu (neque enim pugnare valebat)
abstulit; in facili est omnia posse deo.
pars 'Hymenaee' canunt, pars clamant 'Euhion, euhoe!'
sic coeunt sacro nupta deusque toro. —Ars amatoria Ovidii Nasonis [6]
  • Cum presentem videris, scito te infaustum reipublice sidus aspicere; vel memoriam ipse tuam vel parentes interroga tuosque avos et proavos: ita esse reperies, ut dico, idque tu filiis et nepotibus tuis annuntia, ne ipsi quoque adventum principis stulti sperent. —De remediis utriusque fortune Petrarcae [7]

D

[recencere]
  • dat aestatem exortus vergiliarum in totidem partibus tauri VI diebus ante Maias idus, quod tempus austrinum est, huic vento septentrione contrario. ardentissimo autem aestatis tempore exoritur caniculae sidus sole primam partem leonis ingrediente, qui dies XV ante Augustas kalendas est. huius exortum diebus VIII ferme aquilones antecedunt, quos prodromos appellant. —Naturalis historia Plinii [8]

E

[recencere]
  • e contrario ferunt lunae femineum ac molle sidus, atque nocturnum solvere umorem et trahere, non auferre. id manifestum esse, quod ferarum occisa corpora in tabem visu suo resolvat somnoque sopitis torporem contractum in caput revocet, glaciem refundat cunctaque umifico spiritu laxet. —Naturalis historia Plinii [9]

F

[recencere]
  • Finge aliquod tam benignum sidus, ut hec pestis terris exulet: alias quis arcebit, vehiculorum et equorum lapsus, fluviorum ac torrentium insultus et ruinas pontium ac tectorum, equoreasque et aereas tempestates? —De remediis utriusque fortune Petrarcae [10]

I

[recencere]
  • Infra solem ambit ingens sidus appellatum Veneris, alterno meatu vagum ipsisque cognominibus aemulum solis ac lunae. praeveniens quippe et ante matutinum exoriens luciferi nomen accepit ut sol alter diemque maturans, contra ab occasu refulgens nuncupatur vesper ut prorogans lucem vicemve lunae reddens. —Naturalis historia Plinii [11]
  • ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,
Graia Canopiis incola litoribus,
hi dii ven ibi vario ne solum in lumine caeli
ex Ariadneis aurea temporibus
fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus
devotae flavi verticis exuviae,
uvidulam a fletu cedentem ad temple deum me
sidus in antiquis diva novum posuit:
Virginis et saevi contingens namque Leonis
lumina, Callisto iuncta Lycaoniae,
vertor in occasum, tardum dux ante Booten,
qui vix sero alto mergitur Oceano. —Carmina Catulli [12]
  • Ipse cum mille equitibus peditumque expedita manu interiorem Persidis regionem sub ipsum Vergiliarum sidus petiit multisque imbribus et prope intolerabili tempestate vexatus procedere tamen, quo intenderat, perseveravit. —Historiae Alexandri Magni Curtii Rufi [13]
  • Itaque hoc sidus, quod a figura posituraque ipsa, quia simile plaustri videtur, antiqui Graecorum ἕμαξαν dixerunt, nostri quoque veteres a bubus iunctis ‘septentriones’ appellarunt, id est septem stellas, ex quibus quasi iuncti ‘triones’ figurantur. —Noctes Atticae A. Gellii [14]
  • itaque solis ardore siccatur liquor, et hoc esse masculum sidus accepimus, torrens cuncta sorbensque. —Naturalis historia Plinii [15]

L

[recencere]
  • Lunae cursu notant tempora, non, ut plerique, cum orbem sidus inplevit, sed cum se curvare coepit in cornua, et idcirco breviores habent menses, quia spatium eorum ad hunc lunae modum dirigunt. —Historiae Alexandri Magni Curtii Rufi [16]

N

[recencere]
  • Nam qui stat aer, impelli et diduci et in aliquam faciem fingi potest; is autem qui fluit ne feritur quidem lumine (non enim resistit nec formatur, quia prima quaeque pars eius dissipatur): numquam ergo ullum sidus talem sibi efligiem circumdabit, nisi cum aer erit densus atque immotus et ob hoc custodiens incidentem in se rotundi lineam luminis. —Naturales quaestiones Senecae [17]
  • nam ut XV diebus utrumque sidus quaereretur, et nostro aevo accidit imperatoribus Vespasianis patre III. filio consulibus. —Naturalis historia Plinii [18]
  • nec meantium modo siderum haec vis est, sed multorum etiam adhaerentium caelo, quotiens errantium accessu inpulsa aut coniectu radiorum exstimulata sunt, qualiter in suculis sentimus accidere, quas Graeci ob id pluvio nomine appellant. quin et sua sponte quaedam statisque temporibus, ut haedorum exortus. arcturi vero sidus non ferme sine procellosa grandine emergit. —Naturalis historia Plinii [19]
  • neque aliud esse noctem quam terrae umbram, figuram autem umbrae similem metae ac turbini inverso, quando mucrone tantum ingruat neque lunae excedat altitudinem, quoniam nullum aliud sidus eodem modo obscuretur et talis figura semper mucrone deficiat. —Naturalis historia Plinii [20]
  • Non locus ullus erit, non sors, non tempus et aetas
Dimotum a statione mea, quae me arguat, o qui
Suggesti hisce oculis non ulla margine totum
Conclusum et veros, splendentia sidera, mundos;
Novi telluris faciem nihilominus esse
Fulgentem, vere sanctum et venerabile sidus. —De triplici minimo et mensura Iordani Bruni [21]
  • Nunc relicto mundi ipsius corpore reliqua inter caelum terrasque tractentur. summum esse quod vocant Saturni sidus ideoque minimum videri et maximo ambire circulo ac tricesimo anno ad brevissima sedis suae principia regredi certum est, omnium autem errantium siderum meatus, interque ea solis et lunae, contrarium mundo agere cursum, id est laevum, illo semper in dextra praecipiti. —Naturalis historia Plinii [22]

O

[recencere]
  • Orbem iam totum victor Romanus habebat,
qua mare, qua terrae, qua sidus currit utrumque.
Nec satiatus erat. Gravidis freta pulsa carinis
iam peragebantur; si quis sinus abditus ultra,
si qua foret tellus, quae fulvum mitteret aurum,
hostis erat, fatisque in tristia bella paratis
quaerebantur opes. Non vulgo nota placebant
gaudia, non usu plebeio trita voluptas. —Satyricon T. Petronii Arbitri [23]

P

[recencere]
  • Plurimum enim ab his abstint, quamvis cingere ea et coronare videantur: non longe a terra fit talis effigies, quam visus noster solita imbecillitate deceptus circa ipsum sidus putat positam. —Naturales quaestiones Senecae [24]
  • post biduum autem exortus iidem aquilones constantius perflant diebus XL. quos etesias appellant. mollire eos creditur solis vapor geminatus ardore sideris, nec ulli ventorum magis stati sunt. post eos rursus austri frequentes usque ad sidus arcturi, quod exoritur XI diebus ante aequinoctium autumni. cum hoc corus incipit. corus autumnat; huic est contrarius vulturnus. —Naturalis historia Plinii [25]
  • Proinde iure meritoque populus Romanus. salutem se principi suo debere profitetur, qui noctis, quam paene supremam habuimus, novum sidus inluxit. —Historiae Alexandri Magni Curtii Rufi [26]
  • proxima ergo cardini, ideoque minimo ambitu, vicenis diebus septenisque et tertia diei parte peragit spatia eadem, quae Saturni sidus altissimum XXX, ut dictum est, annis. —Naturalis historia Plinii [27]

Q

[recencere]
  • Qui ceu faustum sidus aliquid ubi conspectus in comitio populi oculos in se vertit, ineffabili consensu ad imperium in Hispania regendum est electus; postquam vero, faventium fervore compresso, voluntatis in locum ratio successit, hinc etas nondum solida, inde Scipionum in Hispaniis parum felix nomen et memoria nove cladis terrere animos cepit. —De viris illustribus Petrarcae [28]
  • Quin partibus quoque signorum quorundam sua vis inest, ut autumnali aequinoctio brumaeque, cum tempestatibus confici sidus intellegimus, nec imbribus tantum tempestatibusque, sed multis et corporum et ruris experimentis. —Naturalis historia Plinii [29]
  • quippe manifestum est solem interventu lunae occultari lunamque terrae obiectu ac vices reddi, eosdem solis radios luna interpositu suo auferente terrae terraque lunae. hac subeunte repentinas obduci tenebras rursumque illius umbra sidus hebetari. —Naturalis historia Plinii [30]
  • quo vera coniectatio existit, haut frustra spiritus sidus lunam existimari; hoc esse quod terras saturet accedensque corpora impleat, abscedens inaniat. ideo cum incremento eius augeri conchylia et maxime spiritum sentire quibus sanguis non sit, sed et sanguinem, hominum etiam, cum lumine eius augeri ac minui, frondes quoque et pabula – ut suo loco dicetur – sentire, in omnia eadem penetrante vi. —Naturalis historia Plinii [31]

S

[recencere]
  • Saturni autem sidus gelidae ac rigentis esse naturae, multumque ex eo inferiorem Iovis circulum et ideo motu celeriore duodenis circumagi annis. —Naturalis historia Plinii [32]
  • Sed observandum est sidus aestatis per emersum Caniculae ut ante meridiem grex in occidentem spectans agatur et in eam partem progrediatur, post meridiem in orientem. —De re rustica L. Iunii Moderati Columellae [33]
  • Sed omnium admirationem vincit novissimum sidus, terris familiarissimum et in tenebrarum remedium ab natura repertum, lunae. —Naturalis historia Plinii [34]
  • Sed quis deorum hoc Macedoniae columen ac sidus diuturnum fore polliceri potest, cum tam avide manifestis periculis offeras corpus oblitus tot civium animas trahere te in casum? —Historiae Alexandri Magni Curtii Rufi [35]
  • Si vacat exiguum profugo dare tempus amico,
o sidus Fabiae, Maxime, gentis, ades,
dum tibi quae vidi refero, seu corporis umbra
seu veri species seu fuit ille sopor.
Nox erat et bifores intrabat luna fenestras,
mense fere medio quanta nitere solet.
Publica me requies curarum somnus habebat
fusaque erant toto languida membra toro,
cum subito pennis agitatus inhorruit aer
et gemuit parvo mota fenestra sono. —Epistulae ex Ponto Ovidii Nasonis [36]
  • Simili ratione, sed nequaquam magnitudine aut vi, proximum illi Mercurii sidus, a quibusdam appellatum Apollinis, inferiore circulo fertur VIIII diebus ociore ambitu, modo ante solis exortum, modo post occasum splendens, numquam ab eo XXII partibus remotior, ut Cidenas et Sosigenes docent. ideo et peculiaris horum siderum ratio est neque communis cum supra dictis. —Naturalis historia Plinii [37]
  • sparguntur aliquando et errantibus stellis ceterisque crines. sed cometes numquam in occasura parte caeli est, terrificum magna ex parte sidus atque non leviter piatum, ut civili motu Octavio consule iterumque Pompei et Caesaris bello, in nostro vero aevo circa veneficium, quo Claudius Caesar imperium reliquit Domitio Neroni, ac deinde principatu eius adsiduum prope ac saevum. —Naturalis historia Plinii [38]

V

[recencere]
  • Ventidius quid enim? quid Tullius? anne aliud quam
sidus et occulti miranda potentia fati?
servis regna dabunt, captivis fata triumphum.
felix ille tamen corvo quoque rarior albo.
paenituit multos vanae sterilisque cathedrae,
sicut Thrasimachi probat exitus atque Secundi
Carrinatis; et hunc inopem vidistis, Athenae,
nil praeter gelidas ausae conferre cicutas. —Saturae D. Iuni Iuvenalis [39]

Vide etiam

[recencere]

Fontes

  1. ↑ 1.0 1.1 Marcus Manilius - Astronomicon libri quinque. (Bibliotheca Augustana): Liber primus, versus 375 — sidus
  2. ↑ 2.0 2.1 Marcus Valerius Martialis - Epigrammata. (Universitas Turicensis): Liber quartus. III — sidus
  3. ↑ Publius Ovidius Naso - Amores (versio II, ca. 5). (Bibliotheca Augustana): Liber tertius, 3, versus 9 — sidus
  4. ↑ Marcus Manilius - Astronomicon libri quinque. (Bibliotheca Augustana): Liber primus, versus 385 — sidus
  5. ↑ 5.0 5.1 Decimus Iunius Iuvenalis, Saturae. (Ed. brevique adnotatione critica instr. W. V. Clausen, Oxford 1959). Satura VI, versus 569 — sidus
  6. ↑ Publius Ovidius Naso - Ars amatoria. (Bibliotheca Augustana): Liber primus, versus 557 — quaeratur
  7. ↑ Franciscus Petrarca (Italice: Francesco Petrarca) - De remediis utriusque fortune. (Universitas Turicensis): Liber I. 116: De sperato principis adventu — sidus
  8. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 47, [123] — sidus
  9. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 104, [223] — sidus
  10. ↑ 10.0 10.1 Franciscus Petrarca (Italice: Francesco Petrarca) - De remediis utriusque fortune. (Universitas Turicensis): Liber I. 114: De expectatione filii, vel amici, vel villici, vel uxoris — sidus
  11. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 6, [36] — sidus
  12. ↑ 12.0 12.1 Gaius Valerius Catullus, Carmina. 66. Elegiae, versus 64 — sidus (Bibliotheca Augustana)
  13. ↑ 13.0 13.1 Quintus Curtius Rufus - Historiae Alexandri Magni. (Universitas Turicensis), Liber V. Capitulum VI, [12] — sidus
  14. ↑ 14.0 14.1 Aulus Gellius, Noctes Atticae libri viginti. (Peter K. Marshall, Oxonii MCMLXVIII). Liber secundus. Capitulum XI, [9] — sidus
  15. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 103, [222] — sidus
  16. ↑ Quintus Curtius Rufus - Historiae Alexandri Magni. (Universitas Turicensis), Liber VIII. Capitulum IV, [36] — sidus
  17. ↑ Lucius Annaeus Seneca - Naturales quaestiones. (Universitas Turicensis):  Tomus / Liber I. 2, versus [7] — sidus
  18. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 10, [57] — sidus
  19. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 39, [106] — sidus
  20. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 7, [47] — sidus
  21. ↑ 21.0 21.1 Iordanus Brunus Nolanus (Italice: Giordano Bruno) - De triplici minimo et mensura (Universitas Turicensis): Liber De minimi existentia. Caput I.  — sidus
  22. ↑ 22.0 22.1 Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 6, [32] — sidus
  23. ↑ 23.0 23.1 T. Petronius Arbiter, Satyricon - quae supersunt (apud Guilielmum Vande Water, Trajecti ad Rhenum MDCCIX). Cap. CXIX. — sidus
  24. ↑ 24.0 24.1 Lucius Annaeus Seneca - Naturales quaestiones. (Universitas Turicensis):  Tomus / Liber I. 2, versus [3] — sidus
  25. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 47, [124] — sidus
  26. ↑ Quintus Curtius Rufus - Historiae Alexandri Magni. (Universitas Turicensis), Liber X. Capitulum IV, [3] — sidus
  27. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 6, [44] — sidus
  28. ↑ Franciscus Petrarca (Italice: Francesco Petrarca) - De viris illustribus. (Universitas Turicensis): Liber De Publio Cornelio Scipione Africano Maiore. 1: [13] — sidus
  29. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 41, [108] — sidus
  30. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 7, [47] — sidus
  31. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 102, [221] — sidus
  32. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 6, [34] — sidus
  33. ↑ 33.0 33.1 Lucius Iunius Moderatus Columella - De re rustica - Libri XII. ed. V. Lundström. Anno 1902-1917. (apud Vicifons): Liber VII. Caput III. [24]  — sidus
  34. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 6, [41] — sidus
  35. ↑ Quintus Curtius Rufus - Historiae Alexandri Magni. (Universitas Turicensis), Liber IV. Capitulum VI, [8] — sidus
  36. ↑ 36.0 36.1 Publius Ovidius Naso - Epistulae ex Ponto. (Bibliotheca Augustana): Liber tertius, 3, versus 2 — sidus
  37. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 6, [39] — sidus
  38. ↑ Gaius Plinius Secundus, Naturalis historiae libri XXXVII. (Teubner, Lipsiae 1892-1909). Bibliotheca Augustana: Liber secundus, cap. 23, [92] — sidus
  39. ↑ Decimus Iunius Iuvenalis, Saturae. (Ed. brevique adnotatione critica instr. W. V. Clausen, Oxford 1959). Satura VII, versus 200 — sidus
Receptum de "https://la.wikiquote.org/w/index.php?title=Sidus&oldid=13195"