At illa, parentum suorum alioquin reverens, invita quidem, verum religiosae necessitati subcumbens, vultu non quidem hilaro, verum paulo sereniore obiens, ut iubebatur, viventium munia, prorsus in pectore, immo vero penitus in medullis luctu ac maerore carpebat animum; diesque totos totasque noctes insumebat luctuoso desiderio, et imagines defuncti, quas ad habitum dei Liberi formaverat, adfixo servitio divinis percolens honoribus ipso se solacio cruciabat. —Metamorphoseon libri XIApulei[1]
Atque etiam ipse conditor totius negotii Guttam aspergit huic Bulbo; itaque minime amarus eis visus est qui aliquid ex eius sermone speculae degustarant. Unus et alter dies intercesserat cum res parum certa videbatur: sequester et confirmator pecuniae desiderabatur. Tum appellat hilaro vultu hominem Bulbus, ut blandissime potest: ‘Quid tu,’ inquit ‘Paete?’ – hoc enim sibi Staienus cognomen ex imaginibus Aeliorum delegerat, ne, si se Ligurem fecisset, nationis magis quam generis uti cognomine videretur – 'qua de re mecum locutus es, quaerunt a me ubi sit pecunia.' —Pro A. Cluentio oratioCiceronis[2]
C
Cum primum Thelyphron hanc fabulam posuit, conpotores vino madidi rursum cachinnum integrant. Dumque bibere solita Risui postulant, sic ad me Byrrhena:
«Sollemnis» inquit «dies a primis cunabulis huius urbis conditus crastinus advenit, quo die soli mortalium sanctissimum deum Risum hilaro atque gaudiali ritu propitiamus. Hunc tua praesentia nobis efficies gratiorem. Atque utinam aliquid de proprio lepore laetificum honorando deo comminiscaris, quo magis pleniusque tanto numini litemus.» —Metamorphoseon libri XIApulei[3]
E
Ergo igitur cum in isto cogitationis salo fluctuarem, aliquanto longius video frondosi nemoris convallem umbrosam, cuius inter varias herbulas et laetissima virecta fulgentium rosarum mineus color renidebat. Iamque apud mea non usquequaque ferina praecordia Veneris et Gratiarum lucum illum arbitrabar, cuius inter opaca secreta floris genialis regius nitor relucebat. Tunc invocato hilaro atque prospero Eventu cursu me concito proripio, ut hercule ipse sentirem non asinum me verum etiam equum currulem nimio velocitatis effectum. —Metamorphoseon libri XIApulei[4]
F
Ferunt Crassum, avum Crassi in Parthis interempti, numquam risisse, ob id Agelastum vocatum, sicuti nec flesse multos. Socratem clarum sapientia eodem semper visum vultu nec aut hilaro magis aut turbato. exit hic animi tenor aliquando in rigorem quendam torvitatemque naturae duram et inflexibilem affectusque humanos adimit, quales ἀπαθεῖς Graeci vocant, multos eius generis experti, – quod mirum sit – auctores maxime sapientiae, Diogenen Cynicum, Pyrrhonem, Heraclitum, Timonem, hunc quidem etiam in totius odium generis humani evectum. —Naturalis historiaPlinii[5]
H
Hos ego versus, cum de quodam istiusmodi homine sermones essent, in circulo forte iuvenum eruditiorum dixi. Tum de grammaticorum volgo quispiam nobiscum ibi adsistens non sane ignobilis: ‘quanta’ inquit ‘licentia audaciaque Caecilius hic fuit, cum “fronte hilaro”, non “fronte hilara” dixit et tam inmanem soloecismum nihil veritus est.’ ‘Immo’ inquam ‘potius nos et quam audaces et quam licentes sumus, qui “frontem” inprobe indocteque non virili genere dicimus, cum et ratio proportionis, quae “analogia” appellatur, et veterum auctoritates non “hanc”, sed “hunc frontem” debere dici suadeant.’ —Noctes AtticaeA. Gellii[6]
O
omnibus hic aetas debet consistere rebus,
hic natura suis refrenat viribus auctum.
nam quae cumque vides hilaro grandescere adauctu
paulatimque gradus aetatis scandere adultae,
plura sibi adsumunt quam de se corpora mittunt,
dum facile in venas cibus omnis inditur et dum
non ita sunt late dispessa, ut multa remittant
et plus dispendi faciant quam vescitur aetas. —De rerum naturaLucretii[7]
S
Sic pudenter allocutus et paulisper hilaro vultu renidens quantumque poteram laetiorem me refingens comiter abeuntes magistratus appello. Et ecce quidam intro currens famulus: «Rogat te» ait «tua parens Byrrhena et convivii, cui te sero desponderas, iam adpropinquantis admonet.» Ad haec ego formidans et procul perhorrescens etiam ipsam domum eius: «Quam vellem,» inquam «parens, iussis tuis obsequium commodare, si per fidem liceret id facere. —Metamorphoseon libri XIApulei[8]
↑ 6.06.1Aulus Gellius, Noctes Atticae libri viginti. (Peter K. Marshall, Oxonii MCMLXVIII). Liber quintus decimus. Capitulum IV: Quod Caecilius poeta ‘frontem’ genere virili non poetice, sed cum probatione et cum analogia appellavit, [3] — hilaro
